جهت مشاوره برای خرید: 09376460416
انتخاب صفحه

تجهیزات بکار رفته در سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق به اجزای زیر تقسیم می شوند :

– تجهیزات تشخیص حريق ( آشکارسازها )؛

– تجهیزات اعلام کننده حریق ( فلاشرها ، آژیرها و … )؛

-کابلهاء

-تابلوی کنترل مرکزی که وظیفه ارتباط بین آشکارسازها و وسایل اعلام حریق را به عهده دارد.

در زیر به تشریح اجزای مختلف سیستم اعلام حریق می پردازیم :

تجهیزات تشخیص حريق ( آشکارسازها):

 آشکارسازها وسایل الکترونیکی ای هستند که در شکل ها و طرح های مختلف و معمولا به رنگ سفید، توسط کارخانه های سازنده تولید می شوند و در محل های مناسب ساختمان مانند آشپزخانه ، موتورخانه ، اتاق بایگانی راهروها، اتاق های منزل و اتاق های کنفرانس به صورت سقفی یا دیواری روی پایه های مخصوص نصب می گردند. وظیفه آشکارسازها تشخیص حریق و اعلام آن به تابلوی کنترل مرکزی است. آشکارسازها غالبا با ولتاژ 15 تا 30 ولت تغذیه می شوند. آشکارسازهایی نیز وجود دارند که از ولتاژ های 12 و 48 ولت DC یا AC 220 ولت تغذیه می شوند. معمولا لامپ هشداردهنده ای (LED) روی آشکارسازها وجود دارد که در حالت عادی خاموش است یا توسط تابلوی کنترل مرکزی در زمان های متناوب چشمک میزند ولی بعد از تحریک آشکارساز به طور ثابت روشن می شود و تا زمانی که اثر حریق از بین نرفته است روشن می ماند. آشکارسازها، بسته به اینکه از کدام اثر آتش برای تشخیص استفاده می کنند، در انواع گوناگونی به صورت زیر ساخته می شوند :

آشکارساز دودی ( Smoke Detector):

 این آشکارسازها به صورت سقفی نصب می شوند و دارای محفظه ای هستند که بعد از پر شدن از دود تحریک می شوند و با تغییر جریان به تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق می نمایند و دارای سه نوع اند : الف ) آشکارساز دودی یونیزاسیون (Ionization) این آشکارسازها دارای عنصر تشعشع کننده رادیواکتیوند در اثر عبور اشعه رادیواکتیو از هوای داخل محفظه و یونیزه کردن آن، مقداری جریان عبور می کند. در مواقعی که دود به این محفظه داخل می ش ود، جریان عبوری تغییر می کند و باعث اعلام حریق می شود. به دلیل حساسیت زیاد در برابر دود، در مکان هایی که حجم آتش زیاد است و دود کم ایجاد می شود از این آشکارسازها استفاده می کنند روی این آشکارسازها علامت وجود تشعشعات رادیواکتیو حک می شود. در شکل زیر چند نمونه از این آشکارسازها را مشاهده می کنید.

ب) آشکارساز دودی نوری (Optical):

در این آشکارسازها دود تولید شده توسط حریق وارد محفظه می شود و بر روی شدت نوری که از داخل محفظة آشکارساز می گذرد تأثیر می گذارد. هم چنین دود می تواند باعث پراکنده شدن نور و منعکس شدن آن شود. در نتیجه سلول نوری ای که در داخل آشکارساز است با کم شدن نور تحریک می شود و اعلام حریق می کند . به این نوع آشکار سازها، آشکارساز فتوالکتریک نیز گفته می شود. در محل هایی مانند انبار مواد پلاستیکی که در هنگام بروز حریق، دود غلیظ تولید می شود و آتش سوزی به آهستگی انجام می گیرد، استفاده از این نوع آشکارساز مناسب است.

ج) آشکارساز دودی اشعه ای ( Beam Detector):

 در مواردی که بخواهیم مكان وسیع، باز یا با ارتفاع زیاد( مانند اماکن مذهبی، انبار کالا، سالن موزه و بناهای تاریخی ، گمرک ، سالن پذیرایی بزرگ ، سالن یک کارخانه، سالن ورزشی و …) را تحت پوشش سیستم اعلام حریق قرار دهیم و نصب آشکارسازهای معمولی مشکل یا غیر اقتصادی باشند از این نوع آشکارسازها استفاده می شود. این آشکارسازها دارای یک قسمت فرستنده ( TX) نور مادون قرمز هستند که اشعه ای به سمت گیرنده (RX) می فرستند و دو سمت سالن نصب می شوند .این دستگاه گیرنده نور مادون قرمز ارسال شده توسط فرستنده را می گیرد و در صد انتشار و درصد جذب نور را مقایسه می کند. در صورتی که در صد اشعه جذب شده کم باشد (طبق تنظیم، مثلا کمتر از 60%) این حالت به نشانه وجود دود تلقی می شود و موجب اعلام حریق می گردد. یک نمونه از این آشکارسازها قادر است فضایی به پهنای 15 متر و به طول 10 الی 100 متر را تحت پوشش قرار دهد.ارتفاع نصب آنها بین 2/7 متر تا 25 متر است. ولتاژ کار آنها 24 ولت DC است. دتکتورهای اشعه ای با گیرنده و فرستنده مجزا در شکل زیر نشان داده شده اند.

آشکارساز حرارتی 🙁 Heat Detector )

این آشکارساز دارای یک مقاومت حرارتی است که در اثر حرارت حاصل از حریق، مقاومت آن تغییر می کند و باعث افزایش جریان می شود و به تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق می نماید. حساسیت آشکارسازهای حرارتی از سایر انواع آشکارسازها کمتر است، مثلا شعله باید به یک سوم ارتفاع سقف برسد تا این آشکارساز به کار افتد. بنابراین در جاهائی که آتش ضعیفی سبب خسارت زیاد می ش ود، نباید از آنها استفاده کرد. نصب آنها نیز به صورت سقفی است و در دو نوع ارائه شده اند

الف) آشکارساز حرارتی ثابت ( FIX): این آشکارساز در دمای معینی (مثلا 55 درجه سانتی گراد) تحریک می شود ولی به افزایش عادی دمای هوا ناشی از سیستم های گرم کننده، نور خورشید و …. واکنش نشان نمی دهد. از این رو به آنها آشکارساز حرارتی ثابت یا نقطه ای نیز می گویند. در محل هایی که تغییرات دما ناگهانی اتفاق می افتد ( مانند آشپزخانه ) از این نوع آشکارسازها استفاده می شود.

ب) آشکارساز حرارتی افزایشی(Rate Of Rise): این آشکارساز برای مقایسه مقدار افزایش دما و نشان دادن واکنش به آن به کار می رود و در محل هایی که افزایش دما به صورت تدریجی اتفاق می افتد ( مانند موتورخانه) از آن استفاده می شود. این نوع آشکارساز به ولومی برای تنظیم دما مجهز است.

آشکارسازهای الکترونیکی جدیدی ساخته شده اند که هم به صورت آشکارساز حرارتی ثابت و هم آشکارساز افزایشی قابل استفاده هستند و به آنها آشکارسازهای ترکیبی گفته می شود و قدرت آشکارسازی بالاتری نسبت به دو نوع بالا دارند.

آشکارسازهایی نیز ساخته شده اند که شامل دو طبقه اند یکی به مانند دتکتور حرارتی و دیگری به مانند آشکارساز دودی عمل می کند و در محل هایی مانند اتاق های بایگانی و کتابخانه ها ، که هنگام حریق هم امکان ایجاد دود و هم حرارت هست، به کار می روند. به این نوع آشکارسازها، چند کاره یا مولتی گفته می شود.

آشکارساز شعله Flame Detector

این آشکارساز با استفاده از حسگر گیرنده اشعه ماوراء بنفش، شعله آتش یا اشعه مادون قرمز را تشخیص می دهد و اعلام حریق می نماید. زمان پاسخ آن حدود چند ثانیه است و آتش را بسیار سریع تشخیص می دهند. این دستگاه در دو نوع قابل نصب برای فضای داخلی و فضای خارجی عرضه شده است. این آشکارسازها باید در خط دید محوطه ای که پوشش خواهند داد نصب شوند. آشکارسازهای شعله ای اغلب برای پوشش فضاهای باز بزرگ با سقف های خیلی بلند یا بدون سقف جمع کننده دود به کار می روند. آشکارساز قیاسی نوع کامل تر این آشکارسازهاست که به شعله هائی که حتی دود همراه دارند واکنش نشان می دهد. چند نمونه از آشکارسازهای شعله ای را در شکل زیر می بینید.

آشکارساز گازی ( Gas Detector):

 این آشکارساز برای تشخیص نشتی گاز و اعلام خطر قبل از به وجود آمدن حریق در محل هایی که گازهای قابل اشتعال وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد. این آشکارساز به صورت دیواری با س قف نصب می شوند و اغلب دارای آژیر س رخود نیز هست و با باتری با ولتاژ 220 ولت تغذیه می شود. برخی از انواع این آشکارسازها  قادرند در صورت کشف نشتی گاز به یک شیر گاز فرمان بدهند و مسیر گاز را ببندند. در شکل زیرچند نوع از این آشکارسازها نشان داده شده است.

پایه آشکارسازها:

 برای نصب یک آشکارساز، ابتدا باید پایه آن متناسب با نوع آشکارساز نصب شود و سیم کشی روی آن انجام پذیرد. سپس آشکارساز روی پایه جا زده شود. چند نوع پایه را در شکل زیر می بینید.

تجهیزات اعلام کننده حریق

 برای آگاه کردن ساکنین ساختمان از بروز حریق از تجهیزات مخصوصی استفاده می شود که در زیر به آنها اشاره می شود :

آژیر ( Sounder ):

آژیرها وسایل خبری صوتی هستند که هنگام بروز حریق به صدا در می آیند .ساختمان آنها معمولا الکترونیکی است. صدای آژیرها، باید از همه محل های ساختمان شنیده شود. نصب آنها به صورت دیواری است. به همراه بعضی از آژیرها یک چراغ فلاشر تعبیه می شود تادر صورت سرو صدا بودن محیط، آن چراغ افراد را از بروز حریق آگاه سازد. تغذية آژیرها معمولا 24 ولت DC است و رنگ آژیرها قرمز است. در شکل انواع آژیرها را می بینید.

در محیط های پر سروصدا، مانند محیط های کارگاهی و صنعتی از آژیرهای موتوردار، که صدای قوی تولید می کنند استفاده می شود.

چراغ های نشانگر:

در فضاهائی که پارازیت صدا زیاد است، یا مکان هایی که ساکنین آنها صدای آژیرها را رسا نمی شنوند، لازم است چراغ های چشمک زن ، که از دور قابل دید باشند، نصب شوند. انواع این چراغ ها به شرح زیر است:

 الف ) چراغ استروب لایت (Strobe Light) این چراغ ها با نور ثابت یا چشمک زن و هم چنین به  صورت ثابت یا گردان ساخته شده اند و معمولا به رنگ قرمزند و در پاگردهای راه پله یا در راهرو ها نصب می شوند.  آنها موازی با آژیرها بسته می شوند و همراه آژیر به کار می افتند. ممکن است این چراغ ها با عبارت «خروج» یا «EXIT» ، که روی آنها نوشته می شود، مسیرهای خروج را نیز مشخص کنند. تصویر یک نمونه از آنها را در شکل  می بینید.

ب) چراغ ریموت اندیکاتور( Remote Andicator)

ممکن است در بعضی مواقع خود منطقه آتش سوزی دارای قسمت های متعددی باشد و هنگام بروز حریق به تشخیص دقیق تر محل حریق نیاز باشد. مثلا در آپارتمان هایی که هر طبقه از آن یک زون است خود طبقه دارای چند واحد است و یا در هتل ها که اتاق های متعددی در هر طبقه دارند، برای تشخیص این که آشکارسازهای کدام اتاق باعث به صدا در آمدن آژیرها شده اند، در بالای سر در واحدها یا اتاق ها چراغ ریموت اندیکاتور نصب می کنند. در صورت عمل کردن هر کدام از آشکارسازهای اتاق مربوطه این چراغ نیز روشن می شود. در شکل یک نمونه از آنها را می بینید.

شستی های اعلام حریق (ManualCall Point):

 این شستی ها برای اعلام حریق دستی ساخته شده اند. در حالت عادی کنتاکت شستی باز است و در حالت اعلام حریق، یک مقاومت سری با شستی (که مقدار آن طبق استاندارد 470 اهم است) در مسیر به طور موازی با مقاومت انتهای خط قرار می گیرد و جریان افزایش می یابد و در نتیجه تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق می کند. روی شستی ها کلمه Fire نوشته می شود و به  رنگ قرمز است. این شستی ها دو نوع اند:

الف) نوع شیشه ای : در نوع شیشه ای شستی تحت فشار قرار دارد و با شکسته شدن شیشه آزاد و سپس کنتاکت آن بسته می شود. در این شستی ها نباید نیاز به شکستن شیشه با چکش باشد، بلکه باید با فشار، شیشه شکسته شود و شستی فعال گردد.

ب) نوع فشاری : در انواع فشاری باید شستی را فشار داد تا کنتاکت آن بسته شود. شكل زیر یک نمونه از آنها را نشان میدهد.

کابل سیستم اعلام حریق

در صورتی که از کابل های استاندارد و مناسب استفاده نشود یا سیم کشی دارای اشکال باشد، سیستم در موقع بروز حریق به درستی عمل نخواهد کرد. به طور کلی می توان کابل های مداراعلام حریق را به دو گروه تقسیم کرد و با توجه به خصوصیات هر گروه کابل مناسب با آن را به کار برد

 گروه 1: کابل هایی که بعد از آشکار شدن حریق از آنها استفاده نمی شود. مانند کابل های آشکارسازها وشستی ها.

 گروه 2: کابل هایی که بعد از کشف حریق از آنها استفاده می شود. مانند کابل های منبع تغذیه و آژیرها و چراغ ها. برای گروه اول می توان کابل 5/1 میلی متر مربع با روپوش و عایق پروتودور به کاربرد ولی در مکان هایی که امکان ضربه یا ساییدگی و جویده شدن توسط حیوانات وجود دارد، باید از کابل مجهز به غلاف محافظ مکانیکی استفاده کرد. برای گروه دو نیز می توان از همان کابل استفاده کرد. مشروط بر اینکه در آنجا محافظ مکانیکی اضافی نظیر لوله های فولادی نیز وجود داشته باشد یا داخل لوله پی وی سی در زیر، حداقل 12 میلی متر گچ به صورت توکار گذاشته شود.

تابلو کنترل مرکزی (Fire Alarm Control Panel):

اصلی ترین و مهم ترین قسمت سیستم اعلام حریق، تابلوی کنترل مرکزی است. این سیستم که وظیفه ارتباط بین شستی ها و آشکارسازها و وسایل اعلام حریق مانند آژیرها و چراغ ها را بر عهده دارد. در سیستم اعلام حریق متعارف نحوه ارتباط آشکارساز ها با تابلوی کنترل مرکزی به این صورت است که در مواقع بروز حریق ، تحریک آشکارساز یا فشار شستی اعلام حریق اتصال کوتاهی را در مدار ایجاد می کند، وجریان مدارافزایش می یابد(نه به حدی که اتصال کوتاه کامل تلقی شود و باعث اعلام خطا گردد). در نتیجه مرکز کنترل اعلام حریق می نماید. تابلوی کنترل مرکزی از طریق مدار الکترونیکی بعد از تشخیص حریق، رله های مربوطه را وصل می کند و آژیرها و چراغ های اعلام خطر را به کار می اندازد. تابلوی مرکزی معمولا دارای امکاناتی برای تست قسمتهای مختلف مدار نیز هست. برای انتخاب تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق باید موارد زیر را در نظر گرفت:

 الف) اندازه ساختمان (مساحت و تعداد طبقات)؛

ب) کاربری ساختمان مسکونی، اداری یا صنعتی )؛

ج) تعداد زون ها؛

د) نوع سیستم طراحی شده ( متعارف یا آدرس پذیر). بررسی صحت عملکرد سیستم، راهاندازی مجدد آشکارسازها، ساکت نمودن آژیرها و خاموش نمودن تجهیزات هشدار دیداری، ذخیره اطلاعات و رویدادها، نمایش وضعیت فعلی، برقراری ارتباط تلفنی با مراکز مسئول و چاپ گزارش ها از جمله عملیاتی هستند که تابلوی کنترل مرکزی اعلام حریق قادر به انجام آنهاست. در شکل  تصویر تابلوی کنترل مرکزی را می بینید